Ciągnący się przez 135 kilometrów, od wybrzeża do wybrzeża, Mur Hadriana (Hadrian’s Wall Path) w Wielkiej Brytanii zbudowano w celu ochrony północno-zachodniej granicy Imperium Rzymskiego. Warto zatem się tu wybrać i odkryć pozostałości fortów i murów, które niegdyś strzegły miast i miasteczek. Jeśli nadal nie wiesz, czy warto zdecydować się na wizytę tutaj, to czytaj nasz artykuł, a dowiesz się więcej!
Ciebie to nic nie kosztuje, a ja pozyskam środki na następne artykuły. Z góry Ci dziękuję!
Historia i opis Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path)
Mur Hadriana to jedno z najważniejszych zabytków starożytnego Rzymu w Wielkiej Brytanii. Budowa muru rozpoczęła się w 122 roku n.e., na rozkaz cesarza Hadriana, który chciał wzmocnić północną granicę Imperium Rzymskiego. Wszystko to w celu ochrony przed najazdami plemion ze Szkocji. Mur rozciąga się na długości około 135 kilometrów i biegnie przez dzisiejsze hrabstwa Northumberland i Cumbria, od Bowness-on-Solway nad Morzem Irlandzkim na zachodzie do Wallsend nad rzeką Tyne na wschodzie.
Warto wiedzieć, że Mur Hadriana był nie tylko fortyfikacją, ale także stanowił symboliczną granicę między cywilizowanym światem Rzymu a „dzikimi” terenami na północy. Zbudowano go głównie z kamienia i torfu. Poza tym mur miał początkowo pełnić funkcję systemu obronnego, składającego się z licznych fortów, wież strażniczych i obozów wojskowych.
Gdzie znajduje się Ścieżka i Mur Hadriana (Hadrian’s Wall Path)?
Ścieżka i Mur Hadriana ( Hadrian’s Wall Path) znajduje się w północnej Anglii, blisko granicy ze Szkocją. Rozciąga się od wybrzeża Morza Północnego na wschodzie, aż do wybrzeża Morza Irlandzkiego na zachodzie. Ścieżka Hadriana biegnie równolegle do Muru i jest jednym z najważniejszych pieszych szlaków turystycznych w Wielkiej Brytanii. Zaczyna się ona w miejscowości Wallsend, niedaleko Newcastle upon Tyne na wschodzie, a kończy się w miejscowości Bowness-on-Solway na zachodzie.
Jak dostać się do Muru Hadriana?
Dojazd do Muru Hadriana jest stosunkowo łatwy, ponieważ wzdłuż trasy znajduje się kilka miast i miasteczek z dobrym połączeniem komunikacyjnym. Oto możliwe rozwiązania.
Pociągiem
Pociągi to jeden z wygodniejszych sposobów na dotarcie do Muru Hadriana. Najważniejsze punkty dostępowe to:
- Newcastle upon Tyne – jedno z głównych miast położonych na wschodnim końcu Muru Hadriana, doskonale skomunikowane z resztą Anglii i Szkocji. Z Londynu można tu dotrzeć pociągiem z dworca King’s Cross w ciągu około 3 godzin.
- Carlisle – to miasto leżące na zachodnim krańcu Muru. Jest dobrze skomunikowane pociągami z wieloma miastami w Anglii i Szkocji, w tym z Glasgow, Manchesterem i Newcastle. Można stąd rozpocząć wędrówkę od strony zachodniej.
- Hexham – miejscowość ta położona jest mniej więcej w połowie trasy. Jest to dobre miejsce na rozpoczęcie wędrówki do centralnej części muru. Pociągi do Hexham kursują regularnie z Newcastle i Carlisle.
Autobusem
Wzdłuż Muru Hadriana kursuje specjalna linia autobusowa, która ułatwia transport turystom. Oto możliwości:
- Hadrian’s Wall Country Bus (AD122) – autobus ten kursuje wzdłuż Muru Hadriana od wiosny do jesieni (kwiecień–wrzesień) i zatrzymuje się w wielu punktach dostępu do ścieżki oraz przy głównych atrakcjach turystycznych.
- Regularne autobusy – z Newcastle, Hexham czy Carlisle kursują także regularne linie autobusowe do mniejszych miasteczek w pobliżu Muru, takich jak Heddon-on-the-Wall czy Corbridge.
Samochodem
Jeśli preferujesz podróż własnym lub wynajętym samochodem, to również jest to wygodna opcja. Droga A69 biegnie wzdłuż Muru, łącząc Newcastle z Carlisle. Z tej trasy można łatwo dojechać do wielu miejsc leżących przy Murze Hadriana (Hadrian’s Wall Path).
Rowerem
Hadrian’s Cycleway (NCN Route 72) to rowerowy szlak, który biegnie równolegle do Muru Hadriana i rozciąga się od wybrzeża do wybrzeża na długości około 135 km. Można rozpocząć podróż rowerem z Newcastle lub Bowness-on-Solway.
Ile czasu zajmuje przejście Ścieżką Muru Hadriana?
Przejście Ścieżką Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path) zajmuje zazwyczaj od 6 do 8 dni, w zależności od tempa marszu, kondycji fizycznej, a także od tego, ile czasu poświęcasz na zwiedzanie historycznych miejsc i atrakcji wzdłuż trasy.
Długość całego szlaku wynosi około 135 km, a codzienny dystans, jaki pokonują wędrowcy, wynosi zazwyczaj od 16 do 24 km.
Czy Ścieżka Muru Hadriana jest dobrze oznakowana?
Tak, Ścieżka Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path) jest bardzo dobrze oznakowana i należy do National Trails, czyli sieci długodystansowych szlaków pieszych w Wielkiej Brytanii. Gwarantuje to wysoką jakość oznakowania i utrzymania trasy. Na całej długości szlaku znajdują się liczne znaki i wskazówki, które ułatwiają wędrówkę nawet tym, którzy nie mają dużego doświadczenia w pieszych wycieczkach.
Czy można bezpłatnie chodzić po Murze Hadriana?
Tak, przejście Ścieżką Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path) jest bezpłatne i dostępne dla każdego. Ścieżka należy do National Trails, co oznacza, że można swobodnie korzystać z trasy bez potrzeby uiszczania opłat. Można spacerować wzdłuż całego Muru i podziwiać piękne krajobrazy oraz ruin, nie ponosząc żadnych kosztów związanych z samą wędrówką. Jednakże istnieje kilka aspektów, o których warto pamiętać. Choć sama ścieżka jest bezpłatna, niektóre z kluczowych atrakcji historycznych wzdłuż Muru Hadriana, takie jak rzymskie forty, muzea czy stanowiska archeologiczne, wymagają biletu wstępu. Przykłady takich miejsc to:
- Housesteads Roman Fort to jeden z najlepiej zachowanych rzymskich fortów na trasie. Wstęp na teren fortu i muzeum jest płatny.
- Vindolanda: znane stanowisko archeologiczne, słynące z licznych znalezisk rzymskich artefaktów.
- Chesters Roman Fort: to fort i muzeum oferujące wgląd w życie rzymskich żołnierzy stacjonujących przy murze.
Jak najlepiej zwiedzić Mur Hadriana?
Aby w pełni cieszyć się tym miejscem, warto przygotować plan, który pozwoli maksymalnie wykorzystać czas i zobaczyć najważniejsze atrakcje. Najlepszy sposób zwiedzania Muru Hadriana zależy od Twoich preferencji i czasu. Proponujemy jedną z poniższych opcji:
- Piesza wędrówka Ścieżką Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path) – jeśli masz czas (około 6–8 dni), możesz przejść cały szlak pieszo, co pozwala na pełne doświadczenie trasy. Każdego dnia pokonujesz określoną odległość i zwiedzasz zarówno historyczne miejsca, jak i podziwiasz krajobrazy.
- Zorganizowana wycieczka – istnieje wiele firm turystycznych, które oferują zorganizowane wycieczki piesze lub rowerowe wzdłuż Muru Hadriana. Taką wycieczkę możesz zarezerwować online – sprawdź to!
- Zwiedzanie samochodem lub rowerem – jeśli masz ograniczony czas, możesz skupić się na kluczowych odcinkach muru, poruszając się samochodem lub rowerem.
- Autobus turystyczny (Hadrian’s Wall Country Bus AD122) – kursuje zwykle od kwietnia do września to kolejna, wygodna opcja, jeśli nie chcesz poruszać się samochodem.
Czy warto wybrać się na Mur Hadriana?
Zdecydowanie warto wybrać się na Mur Hadriana, szczególnie jeśli interesujesz się historią, naturą i pieszymi wędrówkami. Mur Hadriana to jedna z najważniejszych i najlepiej zachowanych rzymskich fortyfikacji na świecie. Zbudowany w latach 122–128 n.e. na rozkaz cesarza Hadriana, stanowił granicę Imperium Rzymskiego w północnej Brytanii. Jest to świadectwo ogromnych osiągnięć inżynieryjnych Rzymian oraz ich prób obrony granic przed najazdami plemion z terenów dzisiejszej Szkocji. Podczas wizyty możesz zobaczyć nie tylko sam mur, ale również liczne forty, strażnice i stanowiska archeologiczne, które dają unikalny wgląd w życie żołnierzy rzymskich.
Poza tym Mur Hadriana to nie tylko miejsce o znaczeniu historycznym, ale również element kultury brytyjskiej. W 1987 roku wpisano go na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako wyjątkowy przykład granicznej linii obronnej imperium rzymskiego.
Czy Mur Hadriana nadal tam stoi?
Tak, Mur Hadriana w północnej Anglii wciąż istnieje, chociaż nie zachował się w całości. Został zbudowany przez Rzymian w II wieku n.e. i rozciągał się na około 135 kilometrów od wybrzeża do wybrzeża, od Solway Firth na zachodzie po rzekę Tyne na wschodzie. Dziś można zobaczyć jego fragmenty, a niektóre odcinki muru są bardzo dobrze zachowane, inne natomiast przetrwały w postaci ruin. Wiele z oryginalnych kamieni zostało użytych do innych budowli na przestrzeni wieków.
Czy wolno ci chodzić po murze Hadriana?
Nie, nie wolno chodzić bezpośrednio po murze Hadriana. Ze względu na ochronę tego zabytku, który jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, dostęp do samej struktury muru jest ograniczony, aby zapobiec dalszej erozji i zniszczeniom. Jednakże wzdłuż muru poprowadzono specjalne szlaki turystyczne, takie jak Hadrian’s Wall Path, który biegnie równolegle do Muru na większości jego długości. Te trasy są dostępne dla pieszych i umożliwiają podziwianie muru z bliska, jednocześnie chroniąc go przed dalszymi uszkodzeniami.
Czy da się pokonać Mur Hadriana w 4 dni?
Tak, możliwe jest pokonanie trasy wzdłuż Muru Hadriana w 4 dni, ale wymaga to dość intensywnego marszu. Trasa Hadrian’s Wall Path ma około 135 km długości, więc podzielona na 4 dni daje średnio około 33-34 km dziennie. To spory dystans, ale jeśli jesteś w dobrej formie i masz doświadczenie w dłuższych wędrówkach, jest to do zrealizowania.
Czy bezpiecznie jest chodzić samotnie po Murze Hadriana?
Tak, ogólnie rzecz biorąc, wędrówka wzdłuż Muru Hadriana jest bezpieczna, nawet jeśli podróżujesz samotnie. Trasa Hadrian’s Wall Path jest dobrze oznakowana i popularna wśród turystów, zwłaszcza w sezonie wiosenno-letnim, więc często spotkasz innych wędrowców na szlaku. Warto jednak pamiętać o środkach bezpieczeństwa.
Czy spacer po ścianie Hadriana jest trudny?
Każdy, kto jest w miarę sprawny fizycznie, może przejść Ścieżkę Muru Hadriana bez większego problemu, ponieważ trasa jest stosunkowo łatwa.
Czy Ścieżka Muru Hadriana jest dobrze oznakowana?
Tak, Ścieżka Muru Hadriana (Hadrian’s Wall Path) jest dobrze oznakowana i przyjazna dla turystów. Oznakowania są umieszczone na całej długości szlaku, co ułatwia nawigację, nawet osobom, które nie mają dużego doświadczenia w długodystansowych wędrówkach.
Czy najlepiej jest przejść Mur Hadriana ze wschodu na zachód, czy z zachodu na wschód?
Wybór, czy przejść Mur Hadriana ze wschodu na zachód, czy z zachodu na wschód, zależy od Twoich osobistych preferencji i od tego, co chcesz zobaczyć. Jednak trasę lepiej rozpocząć od zachodniego wybrzeża w Bowness-on-Solway, a zakończyć na wschodnim wybrzeżu w Walls End, ponieważ będziesz szedł „z wiatrem w plecy”.
- Ze wschodu na zachód (Wallsend → Bowness-on-Solway): lepsze zakończenie wędrówki w spokojnych, malowniczych terenach, ale trudniejsze warunki pogodowe (wiatr w twarz).
- Z zachodu na wschód (Bowness-on-Solway → Wallsend): korzystniejszy wiatr i od razu piękne krajobrazy, ale zakończenie w bardziej miejskim otoczeniu.
Czy można spacerować z psem po Murze Hadriana?
Można spacerować z psem po Ścieżce Muru Hadriana, ale musisz trzymać go na krótkiej smyczy, szczególnie na terenach z ruinami.
Czy Mur Hadriana to płaski spacer?
Trasa wzdłuż Hadrian’s Wall Path biegnie przez zróżnicowany teren, a stopień trudności zmienia się w zależności od odcinka.
Wschodnia część (okolice Newcastle i Heddon-on-the-Wall)
Ten odcinek jest w miarę płaski, szczególnie na początku w okolicach miasta Newcastle. Biegnie przez tereny zurbanizowane, wzdłuż rzeki Tyne, a potem przez łagodnie pofałdowane tereny wiejskie. Spacer w tej części jest stosunkowo łatwy, z niewielkimi wzniesieniami.
Środkowa część (okolice Housesteads, Steel Rigg i Walltown Crags)
Ta część trasy jest najbardziej wymagająca, z wieloma stromymi wzniesieniami i zejściami, szczególnie na odcinkach biegnących przez wzgórza i klify.
Zachodnia część (od Carlisle do Bowness-on-Solway)
W tej części trasa staje się ponownie bardziej płaska, biegnąc przez tereny wiejskie i wzdłuż wybrzeża Solway Firth. To łatwiejszy odcinek pod względem ukształtowania terenu.
Gdzie zaparkować, żeby przejść się po Murze Hadriana?
Istnieje wiele miejsc parkingowych wzdłuż trasy Muru Hadriana. Są one doskonałymi punktami wyjścia na krótsze i dłuższe spacery po ścieżce Hadrian’s Wall Path. W zależności od tego, który odcinek muru chcesz zobaczyć, oto kilka popularnych miejsc parkingowych:
- Housesteads Roman Fort – Dostępny płatny parking przy muzeum Housesteads. W sezonie może być zatłoczony, więc warto przyjechać wcześnie.
- Steel Rigg – Mały parking na Steel Rigg, który jest płatny. Jest to popularny punkt, blisko najbardziej widowiskowych fragmentów Muru więc w sezonie może być pełny.
- Chesters Roman Fort (Chollerford) – Płatny parking przy muzeum, dostępny dla odwiedzających fort i spacerowiczów.
Który odcinek Muru Hadriana jest najlepszy do spacerów?
Wybór „najlepszego” odcinka Muru Hadriana do spacerów zależy od tego, czego szukasz – malowniczych widoków, łatwiejszej trasy, czy bardziej wymagającego terenu. Oto kilka najbardziej popularnych odcinków, które warto rozważyć:
Housesteads to Steel Rigg (ok. 5 km)
To jeden z najbardziej malowniczych odcinków Muru Hadriana. Znajdziesz tu dobrze zachowane fragmenty muru, a także wzgórza i klify, które oferują spektakularne widoki na okolicę.
Walltown Quarry do Birdoswald Roman Fort (ok. 9 km)
To nieco łatwiejszy odcinek trasy. Odcinek biegnie przez piękne krajobrazy, a także można tu podziwiać dobrze zachowane fragmenty muru.
Walltown Quarry do Birdoswald Roman Fort (ok. 9 km)
Jest to nieco łatwiejszy odcinek trasy, idealny dla osób szukających spokojniejszego spaceru, ale z wciąż imponującymi widokami. Odcinek biegnie przez piękne krajobrazy, a także oferuje dobrze zachowane fragmenty muru.
Jak przygotować się do spaceru po Murze Hadriana?
Przygotowanie się do spaceru po Murze Hadriana zależy od długości trasy, jaką planujesz pokonać oraz warunków, które mogą panować na szlaku. Właściwe obuwie jest koniecznością.
Czy możesz rozbić obóz na spacerze po Murze Hadriana?
Należy wiedzieć, że biwakowanie na dziko (tj. poza zwykłym kempingiem) jest niedozwolone.
Wycieczki do Muru Hadriana – ile kosztują, rezerwacja online
Jeśli chcesz zarezerwować wycieczkę do Muru Hadriana, dobrym wyborem może być wycieczka grupowa z Edynburga oferowana przez GetYourGuide, która zapewnia kompleksowe zwiedzanie tego historycznego miejsca. Taką wycieczkę możesz zarezerwować online. Koszt wynosi około 90 EUR.
Co zobaczyć podczas spaceru po Murze Hadriana?
Housesteads Roman Fort
Fort Housesteads to jeden z najlepiej zachowanych rzymskich fortów wzdłuż Muru. Znajduje się na malowniczym wzgórzu, dzięki czemu oferuje wspaniałe widoki na okolicę. Fort ten służył jako baza wojskowa dla rzymskich żołnierzy stacjonujących na granicy imperium. Dziś można tu zobaczyć m.in. pozostałości łaźni, koszar i budynków administracyjnych.
Vindoland
Vindolanda to kolejne niezwykłe miejsce, które warto odwiedzić. Choć Vindolanda nie znajduje się bezpośrednio na ścieżce Hadrian’s Wall Path jej bliskość sprawia, że wielu turystów decyduje się zboczyć z trasy, by zwiedzić to stanowisko archeologiczne. Vindolanda słynie z odkryć rzymskich tabliczek, na których zapisano listy i raporty z codziennego życia Rzymian.
Birdoswald Roman Fort
Birdoswald Roman Fort to kolejny kluczowy punkt na trasie. Fort ten był zamieszkany aż do czasów średniowiecza, co czyni go jednym z najdłużej funkcjonujących miejsc wzdłuż muru. Obecnie można tu zwiedzać pozostałości bram fortecznych, wałów i wież strażniczych.
Dlaczego warto odwiedzić Mur Hadriana?
Mur Hadriana jest najbardziej widoczną i najbardziej znaną granicą lądową dawnego Imperium Rzymskiego. Jego części są widoczne przez wiele kilometrów. To również najważniejsza i najbardziej znacząca rzymska pozostałość w Wielkiej Brytanii. To także jeden z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu północnej Anglii. Właśnie dlatego warto się tu wybrać!
Czytaj także: Cotswolds – czyli malownicze wsie i miasteczka Anglii
Wzdłuż Wielkiej Brytanii – trasa Land’s End do John o’Groats
Autorka: Magdalena Łydka – miłośniczka podróży, szczególnie tych na Bałkany. Copywriterka specjalizująca się w tematyce podróżniczej, która pracę w korporacji zastąpiła tworzeniem stron internetowych i podróżowaniem. Każdą wolną chwilę spędza w podróży z dobrą książką i notesem. Autorka kilku ebooków o Chorwacji, Bałkanach i Półwyspie Apenińskim. Ulubione miejsce do pracy: wyspa Korčula w Chorwacji.